Asriy müslümanlıq. 1925. No. 5.
İslâm dini, insaniyet ve beşeriyet dünyasınıñ devam ve beqası içün yaratılmış olan qadınlara erkeklerden ziyade qıymet ve ehemmiyet verdigi halda, biz müslümanlar o ehemmiyeti, o qıymeti zerre qadar olsun kerek bilerek ve kerek bilmeyerek taqdir edememiş ve onları adeta kendilerimiz içün bir esir, bir oyuncaq kibi zevqımıza, keyfimize alet edekelmişiz. Halbuki İslâm dininde bir erkek ne kibi haqqa malik ise qadın da erkek kibi aynı haqqa maliktir. Bir erkek, sahip olduğı bütün mal-mülk ve eşyasında hiç bir kimse tarafından tecavuz ve taarruza oğramadan, tam hürriyetle nasıl tasarruf ve idareye iqtidarlı ve salâhiyetli ise, qadın da o iqtidarda, o küç ve quvvet ve salâhiyete malik olup, emval ve eşyasını istedigi kibi tasarruf ve idare edebilir. Bir kimse onuñ tasarruf ve idaresindeki hürriyet ve istiqlâliyetine kirişmez.
Bir erkek ailesiniñ saadetine, qorantasınıñ rahat ve selâmetine dair dince yapmaya mecbur ve mükellef olduğı vazifelerini ihlâl etmemek ve onları lâyıq ile yapmaq ve yaşatmaq şartı ile namusı dairesinde olaraq medeniy, içtimaiy şeylerden faidelendigi kibi bir qadın dahi o misilli medeniy, içtimaiy şeylerden mahrum bıraqılmayıp, hissedar olabilir. Bir erkek kendi üzerine tertip eden hidmet ve vazifesini haqqı ile ifa ve icra ettikten soñra, boş vaqıt bulduqça, defa ğam içün tefrah kibi bir mesireye kezintiye gider ve orada toplanmış olan halq ile, dost ve ahbaplar ile qardaşça körüşir, qonuşır ve yorulmuş vicdanını rahatlar, paslanmış ruhu celâlandırır. Oradan avdetten soñra, yine mükellef olduğı hidmet ve vazifesine başlar, sırası düştükçe halqın toplandığı içtimailere gider ve orada verilen mühim dokladlarda (доклад) bulunur.
Qadınlar da milliy edep, diniy bir terbiye dairesinde kendilerine mahsus mahallere gidebilirler. Kendileri arasında cemiyetler, teşkilâtlar yaparaq, türlü-türlü mevzularda dokladlar verirler. Zira, şeriyetimiz bu kini medeniy ve içtimaiy şeylere mani degildir.
Qadınlar da kendilerini medeniy ve içtimaiy bilgilerle ziynetlendirmege mecburdırlar. Çünki beşikten mezara qadar – doğduqtan ölünceye qadar – ilim ve maarifet ve bilgi tahsili ile emir eden şeriat-i Muhammediye qadınları bu emirden istisna etmemiş, ayırıp qaldırmamıştır. Belki ilim ve maarifet tahsilini erkeklere ve qadınlara farz qılmıştır.
Esasen ilim athsili, qadınlar içün eñ lüzümli, eñ kerekli bir şeydir. Çünki cahil bir qadın kerek evine, qorantasına ve hozaystvosına (хозяйство) ait olan işleri ve kerek çocuqlarınıñ vücutçe, fikirce ösmelerine, büyümelerine dair verecegi terbiyeyi, meşru bir surette ve sıhhat qanunlarına muvaffaq bir tarzda ifa etmeye küçü ve iqtidarı olamaz. Binaenaleyh, bir qadına tertip eden vazifelerin eñ ehemmiyetlisi: iptidaiy, rüşdiy ve edadiy mekteplerin tahsilini bitirdikten soñra, insaniyet dünyasınıñ devam ve beqasına ve beşeriyetin artıp çoğalmasına ve tenasülin zayı olmasına sebep olan evlenmek meselesini hatırlayaraq, heman Qanun-i İlâhi ve nizam dairesinde olmaq şartı ile bir erkek ile evlenmeli. Soñra vaqtı müsait ve kendisi arzu ederse, ulüm-i aliyeye doğru yükselmeli, bilgisini arttırmaya çalışmalıdır. Çünki ilim ve marifet tahsili içün bir hadd, bir sıñır ve bir ğayet yoqtur. Zaten, eñ büyük fazilet de ilim ve marifettir.
Müslüman qadınlara, bir taqım müstebit ve insanlıq esasını bilmeyen adamların zann ettikleri kibi, esir degil, hürdürler.
Şeriyetimiz onların bütün Huquq-i Tabiiyye ve meşrualarını taht-aman ve himayesine almıştır. Bunuñ ile beraber Şeriyet-i Muhammediye qadınlara soñ derece şefaqat ve merhamet köstermiştir. O, imtiyazlar da vermiştir.
İşte, qadınlara bu qadar imtiyazlar bahs eden Şeriyet-i Muhammediye, qadınları, ticaret ve sanata icbar etmeyur ise de faqat, onların Qaide-i Şeriyeye İslâm dini esasına riayet etmeleri şartı ile edecekleri ticaret yapabilecekleri sanat ve ziraat işlerinde bir mahzur körmeyur. Daha doğrusı, qadınlarımız da ticaret, ziraat ve sanat işlerine kirişebilirler. Buña şeriy bir mani yoqtur.
Esasen, din-i İslâm teraqqi ile emir ediyur elhusus, qadınlarımızın doktorlıq, ebelik kibi güzel ve ehemmiyetli bir sanata sülük etmeleri din noqta-i nazarından pek büyük bir qıymeti haizdir.
Gerçe bir doktor qadın hastalığını ve bir tabibe doktor qadın – er kişi hastalığını hacet mes ettigi vaqıt tedavi eder. Baqabilirse de faqat, her cınsın kendi cınsını tedavi etmesi, baqması din nazarında daha evlâdır.
Binaenaleyh, biz müslümanların hiç olmasa da, bazı qadınları da sair milletlerin qadınları kibi doktorlıq, ebelik kibi sanatlara çalışmaları lâzim olan şeylerdendir. Bu maqalemi bitirmezden evvel şunu da ilâve etmek istedigimden, kendimi alamıyurım. Qadınlarımız cami ve mescitteki ibadethanelere giderek, Qur’an ve Hadis-i Ahkâmına uyğun, hurufattan ariy vaaz-i nasihatları diñlemeleri meşrudır. Zira, Peyğamber efendimiz, erkeklere vaaz-i nazihat ettikten soñra qadısafına giderek, onlara da vaaz, nasihatta blunmıştır.
İsmail Süleyman Bağçasaraylı.
Arap elifbesinden latin elifbesine çevirgen: Dr. Tahir Kerimov.
E_mail: tairkerimoff@gmail.com
